| در راستاي تلاش پيگير مجلس شوراي اسلامي بويژه كميسيون بهداشت و درمان و با همكاري سازمان مديريت و برنامه ريزي، در قانون بودجه سال 1384 ، سازمان بيمه خدمات درماني موظف گرديد تا با صدور دفترچه بيمه خدمات درماني براي تمام ساكنين مناطق روستايي و شهرهاي زير 20000 نفر امكان بهره مندي از خدمات سلامت را درقالب برنامه پزشك خانواده و از طريق نظام ارجاع فراهم آورد. بدين ترتيب فرصتي مناسب پديد آمد تا شرايط مساوي به منظور دسترسي راحت و مناسب به خدمات سلامت براي مناطق مختلف شهري و روستايي فراهم شود. براي ايجاد اطمينان از دستيابي به نتايج مطلوب حاصل اجراي برنامه بيمه روستايي، به تدوين برنامه اجرايي و عملياتي مشخص، وجود ساختار مناسب براي فراهمي دسترسي فراگير، مديريت كارآمد و مبتني بر نتيجه، نيروي انساني آموزش ديده، منابع كافي، نظام گردش مالي بهنگام و نظام كنترلي تعريف شده نياز هست و درصورت پرداختن به جزئيات هر يك از موارد پيشگفت در قالب برنامه هاي عملياتي مي توان از موفقيت برنامه اطمينان يافت. اجراي موفقيت آميز برنامه مراقبتهاي اوليه بهداشتي در قالب نظام شبكه هاي بهداشتي درماني كشور ما را به اين نتيجه منطقي مي رساند كه اجراي هر برنامه و طرح ديگري در محيط روستايي كشور زماني موفق خواهد بود كه از اصول حاكم بر مراقبتهاي اوليه بهداشتي پيروي كند. لذا، اصول برقراري عدالت اجتماعي، همكاري بين بخشي، مشاركت مردمي و استفاده از تكنولوژي مناسب، مهمترين اصولي هستند كه در تمامي مراحل اجراي برنامه به شكلي اجرايي بايد به آنها توجه داشت و از آنان فاصله نگرفت. مناسب ترين استراتژي اجراي برنامه بيمه روستايي در قالب نظام ارجاع، برنامه پزشك خانواده است. در اين برنامه، پزشك عمومي و تيم وي مسووليت كامل سلامت افراد و خانوارهاي تحت پوشش خود را بعهده داشته و پس از ارجاع فرد به سطوح تخصصي، مسووليت پيگيري سرنوشت وي را نيز بعهده دارد. لذا، يكي از مهمترين وظايف پزشك خانواده ارائه خدمات و مراقبتهاي اوليه بهداشتي است كه بدون ارائه اين خدمات، استفاده از اصطلاح پزشك خانواده براي ارائه صرف خدمات درماني كاري نابجاست. همچنين، كليه خدمات سلامت در برنامه پزشك خانواده به جمعيت تحت پوشش به شكل فعال ارائه مي شود. محورهاي زير، مهمترين محورهاي اجراي برنامه پزشك خانواده در راستاي پوشش بيمه اي جمعيت روستايي و شهرهاي زير 20000 نفر خواهد بود: 1- تنها ساختار مناسب براي ارائه خدمات سلامت در قالب بيمه روستايي، شبكه هاي بهداشتي درماني كشور است. درمورد استقرار پزشك، ماما، ارائه دهندگان خدمات آزمايشگاهي، خدمات دارويي و ساير خدمات درماني و بهداشتي، طرحهاي گسترش شبكه ملاك خواهد بود. از سويي ديگر، ملاك در بخش خدمات بستري، موضوع سطح بندي خدمات در قالب اجراي ماده 193 مي باشد. 2- وجود بسته خدمات بهداشتي و درمان سرپايي در سطح پزشك خانواده كه امكان بررسي كيفيت و كميت عملكرد خدمات را فراهم مي نمايد. بديهي است پس از انجام هماهنگي هاي لازم با سازمان بيمه خدمات درماني، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي بسته خدمات مورد نظر را در اختيار دانشگاههاي علوم پزشكي قرار خواهد داد. 3- تعيين جمعيت معين براي يك تيم پزشك خانواده. با انجام بررسيهاي بعمل آمده كارشناسي در برنامه كشوري اصلاح نظام سلامت ودرنظر گرفتن بسته خدمات پزشك خانواده، جمعيتي درحدود 2000 تا 4000 نفر بازاي هر تيم پزشك خانواده مناسب خواهد بود. بسيار ضروري است كه جمعيتهاي روستايي در قالب جمعيتهاي تحت پوشش خانه هاي بهداشت و بدون تغيير در طرحهاي گسترش شبكه، تحت پوشش پزشك خانواده قرار گيرند. 4- تبيين مسير ارجاع كه يكي ديگر از محورهاي اصلي پزشك خانواده است، در مناطق روستايي كشور براساس شرايط منطقه، ميزان دسترسي به خدمات تخصصي، طراحي راهكارهايي براي مديريت اطلاعات از سطح متخصص به پزشك خانواده و شرايط ترابري روستايي متغير خواهد بود. در چنين شرايطي بايد ضمن رعايت كليه نكات پيشگفت، مناسب ترين شكل ارجاع از ديدگاه بيمار طراحي گردد. 5- شايد ساده ترين شيوه ارزشيابي برنامه پزشك خانواده، سنجش ميزان رضايت گيرندگان خدمت است كه بايد در مراحل طراحي، اجرا و ارزشيابي برنامه روستايي به عنوان محوري ترين شاخص موفقيت بيمه خدمات روستايي و پزشك خانواده مد نظر باشد. 6- آخرين و شايد اصلي ترين محور اجراي برنامه پزشك خانواده، موضوع مكانيسم پرداخت وفرايند پايش عملكرد پزشك خانواده است كه پس از تدوين نهايي توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي و با هماهنگي بيمه خدمات درماني، به مورد اجرا گذاشته خواهد شد. در آييننامه، تنها به شرح خدمتهايي كه در تعهد واحد پزشكي خانواده قرار دارد بسنده ميشود. خدمتها و مراقبتهايي كه در سطح يك ، براي واحد پزشكي خانواده در نظر گرفته شده به شرح زير است : الف- پيشگيري : مانند ايمنسازي ، پيشگيري از بيماريهاي واگيردار و كنترل آنها ، پيشگيري از حاملگيهاي ناخواسته ، بهداشت دهان و دندان ، بهداشت رواني ، و .... ب – آموزش و ارتقاي سلامت : مـــانند آموزش و ترويج سلامت ، آموختن شيوههاي سالم زيستن ، ياد دادن مهارتهاي زندگي و .... ج – درمان اوليه و تدبير فوريتها : مانند ويزيت در مطب ، تشخيص و درمان بيماريها ، پرداختن به جراحيهاي ساده ، مانند بخيه زدن ، وازكتومي يا ختنه ، تزريق ، پانسمان ، ويزيت در منزل ، احياء قلبي تنفسي و .... د- ارجاع : ثبت اطلاعات بيماران در پوشش ، ارجاع بيماران نيازمند مراقبتهاي تخصصي به سطح دوم يا سوم و ثبت اطلاعات پاسخ ارجاع در پرونده هـ - مديريت سلامت : ثبت اطلاعات مربوط به جمعيت و جامعهي در پوشش ، استفاده از همكاريهاي بينبخشي براي حل مسايل مردم ، نظارت بركار اعضاي تيم سلامت ، و ... بسته خدمات و مراقبتهاي سلامت در سطح يك بسته خدمات و مراقبتهاي سطح يك براي واحد پزشكي خانواده، در 5 بخش ترتيب يافته است : پيشگيري، آموزش و ارتقاي سلامت ، درمان اوليه و تدبير فوريتها ، خدمات ارجاع ، و مديريت سلامت. يادآوري: 1- پس از استقرار طرح، برخي خدمات را مي توان در هم ادغام و از دوباره كاري جلوگيري كرد. 2- انجام همه موارد بيان شده در بسته هاي خدمت در يك مرحله امكان پذير نيست و برخي از آنها را مي توان در مراحل بعدي يا پس از تخصيص بودجه مناسب به اجرا گذارد. گاهي با افزايش خدمتي، حذف خدمتي ديگر ضرورت مي يابد. در اين موارد براي تصميم گيري از مطالعات هزينه اثربخشي، بار بيماري ها و ديگر روش هاي علمي استفاده خواهد شد. |